Christina Weis, november 2012:

Reproductief toerisme is inmiddels een bekende term. Het heeft betrekking op de internationale zoektocht naar vruchtbaarheidsbehandelingen die in het land van herkomst verboden zijn. Sinds in 1993 in Rusland een eerste tweeling uit draagmoederschap voortkwam, zijn Moskou en Sint-Petersburg in rap tempo een mekka geworden voor commercieel draagmoederschap, onder meer vanwege Ruslands relatief liberale wetgeving en zijn nabijheid tot Europa. Ikzelf ben naar Petersburg gekomen om de lokale praktijk op het gebied van draagmoederschap te onderzoeken en ik heb al snel ontdekt dat het fenomeen absoluut niet beperkt blijft tot de stad zelf. Wensouders komen uit alle windrichtingen naar Sint-Petersburg en zijn vijftien privéklinieken, terwijl vrouwen uit heel Rusland en de gebieden van de voormalige Sovjet-Unie worden geworven om als draagmoeder in de stad te werken. Potentiële draagmoeders moeten tussen de 20 en 35 jaar zijn, een uitstekende conditie hebben en al een gezond eigen kind ter wereld hebben gebracht. De vraag naar draagmoeders is groot en de compensatie (zo’n 25.000 dollar) voor het draagmoederschap is voor velen een lucratief vooruitzicht.

Het is een uitdaging om toegang te verkrijgen tot de privéklinieken en een vertrouwensrelatie (rapport) op te bouwen

In november zal ik op de helft zijn van mijn vijf maanden durende onderzoek. Als antropologiestudent is mijn belangrijkste onderzoeksmethode het participerend observeren in privé-vruchtbaarheidsklinieken en agentschappen. Daarnaast neem ik interviews af en praat ik met draagmoeders en biologische ouders, managers van agentschappen en doktoren. Het is een uitdaging om toegang te verkrijgen tot de privéklinieken en een vertrouwensrelatie (´rapport´) op te bouwen. Uit angst voor discriminatie houden de meeste draagmoeders en biologische ouders hun deelname aan de programma’s geheim, door bijvoorbeeld de zwangerschap te imiteren met een siliconenbuik of het programma in een andere stad te laten plaatsvinden. Toch heb ik geweldige deelnemers gevonden – zowel biologische moeders als draagmoeders – die aan het onderzoek meewerken. Ik kan hun niet dankbaar genoeg zijn voor hun vertrouwen en openheid.

Christina Weis doet de onderzoeksmaster ‘Cultural Anthropology: Sociocultural Transformations’ van de Universiteit Utrecht. Zij is voor een periode van vijf maanden bursaal van het NIP.